مهندسی اکتشاف معدن، مجموعه‌‌ای متنوع از علوم، روش‌ها و فنونی است که کمک می‌کند تا یک منبع/ذخیره با ارزش اقتصادی در رو/ زیر زمین با تخمین عیار، تناژ و هندسه آن تعیین موقعیت شود. اکتشاف کانسارها شامل سه مرحله اکتشاف مقدماتی، نیمه تفصیلی و تفصیلی است. با پایان هر مرحله از اکتشاف مهندسان اکتشاف با توجه به افزایش یا کاهش احتمالات کشف و برآورد هزینه‌های انجام شده و قابل پیش‌بینی در مورد ادامه اکتشاف تصمیم می‌گیرند. هر چند این دانش یکی از دشوارترین دانش‌های مهندسی به لحاظ کاربرد است، اما به علت ارتباط نزدیک با طبیعت و در عین حال بهره‌گیری از فنون مهندسی از جذابترین علوم می‌باشد.

موضوعات مطرح و برجسته مورد تحقیق و پژوهش در گرایش اکتشاف معدن

• مطالعات زمین‌شناسی  (کانی‌شناسی، سنگ‌شناسی، زمین‌شناسی ساختمانی و زمین‌شناسی اقتصادی)
• به کارگیری روش‌های مختلف ژئوفیزیکی اکتشافی هوایی و زمینی (اجرا، پردازش، مدلسازی و تفسیر داده‌ها) برای اکتشاف منابع معدنی، نفت و گاز، آب، مسائل مهندسی و زیست محیطی
• به کارگیری روش‌های ژئوشیمیایی اکتشافی (اجرا، پردازش، مدلسازی و تفسیر داده‌ها)
• روش‌های دورسنجی ( پردازش، مدلسازی و تفسیر داده‌ها)
• طراحی و بهینه‌سازی پروژه‌های اکتشافی
• مطالعات ژئوتکنیکی
• مطالعات چاه‌پیمایی
• روش‌های نمونه‌برداری (طراحی شبکه نمونه برداری و اجرا)
• طراحی  شبکه حفاری اولیه و بهینه سازی شبکه‌های حفاری تکمیلی
• شبیه‌سازی زمین‌آماری واحدهای سنگی و عیار کانسار
• انجام مطالعات QA/QC داده‌ها، شبیه‌سازی زمین‌آماری واحدهای سنگی و عیار کانسار
• مدلسازی و ارزیابی ذخایر معدنی و رده‌بندی آنها
• ‌مدلسازی ژئومتالورژی (مدلسازی ویژگی‌های کانسنگ)
• روش‌های تلفیق داده‌های منابع اطلاعات اکتشافی مختلف
• تعیین ویژگی‌های منابع/ذخایر سطحی و زیرزمینی با استفاده از آنالیزهای دستگاهی مواد معدنی
• حفاری اکتشافی و مطالعات اکتشافی سفره‌های آب زیر زمینی
• مطالعات فنی-اقتصادی اکتشاف معدن
• کاربرد روش‌های نوین ژئوشیمیایی، ژئوفیزیکی هوایی و زمینی
• استفاده از روشهای هوشمند (شبکه عصبی، فازی، نرو-فازی و ....) در اکتشاف معادن

از عمده‌ترین مباحث مطرح در این گرایش می‌باشند.

در گرایش مهندسی اکتشاف معدن در مقاطع تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) علاوه بر مباحث یاد شده، زمینه‌های پیشرفته تحقیقاتی دیگری مبتنی بر فن‌آوری نانوتکنولوژی و ژئومتالورژی، مدلسازی و شبیه‌سازی ذخائر معدنی و ژئومتالورژی، مطالعات مهندسی و محیط‌زیستی، اکتشاف عناصر نادر خاکی و ... نیز وجود دارد.

وظایف و اهداف گرایش مهندسی اکتشاف معدن

• افزایش دانش پایه و تخصصی در زمینه مهندسی اکتشاف معدن
• مدیریت و طراحی پروژه‌های اکتشافی در سطوح مختلف مقدماتی تا تفصیلی
• انتخاب مناسب‌ترین روش اکتشافی با توجه به محیط مورد بررسی
• شناسایی، طراحی و مدلسازی منابع/ذخایر معدنی با حداقل خطای ممکن
• طراحی بهینه­ عملیات اکتشافی
• توانمندسازی دانشجویان با اجرای هرچه بیشتر پروژه‌های عملی
• توسعه، بررسی و به کارگیری روش­های پیشرفته و نوین در اکتشاف معدن شامل پردازش داده‌ها، شبیه‌سازی و مدلسازی

طول گرایش

حداکثر طول دوره طبق ضوابط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری خواهد بود. معمولاً این میزان برای دوره کارشناسی  ارشد 4 ترم و برای دوره دکتری 8 ترم می باشد. در حال حاضر دوره کارشناسی مهندسی معدن، فاقد گرایش است.

نقش و توانایی فارغ‌التحصیلان

• به کارگیری مناسب انواع روش­های اکتشافی به تناسب محیط مورد بررسی
• برداشت و جمع ­آوری اطلاعات، پردازش،  مدلسازی و توانایی تفسیر صحیح داده‌های منابع اطلاعاتی مختلف
• مدیریت و طراحی پروژه های اکتشافی
• بهینه­ سازی روش‌های موجود و توسعه روش‌های جدید
• توانایی ارائه مشاوره فنی، تحقیقاتی و نظارتی بر اجرای پروژه‌های اکتشافی

دروس کارشناسی ارشد (24 واحد)

دروس اصلی و الزامی رشته مهندسی معدن گرایش مهندسی اکتشاف معدن در مقطع کارشناسی ارشد

دروس اختیاری رشته مهندسی معدن گرایش مهندسی اکتشاف معدن در مقطع کارشناسی ارشد

- 12 واحد از مجموعه دروس اختیاری گرایش مهندسی اکتشاف معدن بنا به تشخیص مدیر گرایش و با انتخاب دانشجو اخذ می­شود.

- پایان نامه 6 واحد است که برای دانشجویان کارشناسی ارشد الزامیست.

دروس دکتری (18 واحد)
دروس اصلی و اختیاری رشته مهندسی معدن گرایش اکتشاف معدن در مقطع دکتری

- حداقل واحد انتخابی از جدول بالا شش واحد است.

- دروس دیگر به تشخیص گروه آموزشی از جدول دروس اختیاری تحصیلات تکمیلی و تا سقف 12 واحد انتخاب می­شود.

- رساله دکتری 18 واحد است که برای دانشجویان دکتری الزامیست.

گرایش مهندسی اکتشاف معدن با داشتن اساتید مجرب و آزمایشگاه های مجهز آماده همکاری در پروژه‌های اکتشافی در کلیه سطوح از مقدماتی تا تفصیلی می‌باشد.